Samenvatting filosofie

Jolien · Geplaatst: 30-01-2008 19:10:07 Onderwerp: Samenvatting filosofie

Mijn samenvatting van filosofie

De werken die we besproken hebben, heb ik niet overgetypt, maar ik heb die wel geschreven onder de afbeeldingen (zie: afbeeldingen filosofie), maar ik typ die dus niet over, maar wie die wil, mag die wel kopiëren.
En ik heb die samenvatting in Word, dus wie die wil, met een iets betere lay-out, ik kan die wel mailen.

Kunst- en cultuurfilosofie
22/01
1. Het interieur van het huis van de filosofie
Tekening: 2 grote ruimtes met aantal neven-ruimtes
Onthologie: alles wat te maken heeft met het ‘zijn’ in het algemeen
→ Alle zijn (Heidegger)
• Metafysica: al wat het fysische overschrijdt, het goddelijke, dus de bovennatuurlijke zijnswereld, met vragen als “bestaat er een god?”, “welke vorm heeft die god?”
Theïsme: geloof in 1 god, maar is die god ingrijpend, is die dood, is die goed? Of zijn er meerdere goden? Wat is god? Zijn wij allemaal een stukje god?
(allemaal een stukje god zijn = pantheïsme)
• Wijsgerige godsleer

Agnostheïsme: ik sta er voor open, ik ben er voor ontvankelijk, ik omarm niets, maar ik trap ook niets uit de deur.
Atheïst: er is geen god.

→ Is een gevaarlijk terrein; fanatieke gelovigen zien altijd mirakels. De vraag naar het godsbegrip is al eng, de vraag naar het ontstaan en naar de eindigheid is nog enger.

Wijsgerige onthologie: alles wat te maken heeft met het mens-zijn
Fundamentele wijsbegeerte: het ‘zijn’, alles wat ons omgeeft, ook het god-zijn

Wij weten dat we klein zijn, we leven in een grote wereld, in een nog groter zonnestelsel en er zijn nog andere zonnestelsels, maar wat is er daar nog buiten? Niets? En hoe zien we die niets dan?
Laat ons stellen dat er goden zijn, waar komen die dan vandaan? Van het ontstaan en daarvoor dan? Wij zijn eigelijk idioten, we kunnne het niet vatten, we zullen nooit slim genoeg zijn, er is een beperking aan ons denken.
Vb. Wij zitten al ons hele leven in een glazen koepel van blauw glas. We kijken daardoor en alles wat daar buiten is, heeft een blauwe tint. Maar wanneer we er onderuit komen, gaat er voor ons een hele nieuwe wereld open. Zo kan het met het denken van nu ook zijn. Misschien zien we alles wel ‘fout’.
Louter visueel zien we de dingen al anders dan vb. dieren.

Filosofie is een gesprek tussen alle mensen van alle tijden, we gaan langzaamaan ‘vooruit’. Of niet echt vooruit, want we staan eigelijk niet echt verder dan bijvoorbeeld de oude Grieken.

Een zijvertakking: kosmologie: de grote ruimte waarin we leven, al dan niet de bigbang, eindigheid in de tijd: we denken daar wijsbegerig over en niet wetenschappelijk.

Waarom stellen we ons filosofische vragen? Mensen stellen zich vragen naar de zin, naar het leven, dat gebeurt automatisch. Bijvoorbeeld in het Christendom is het leven na de door een heel belangrijk element. Zo ook bij de moslims die zichzelf laten exploderen. Christenen zien het leven maar als een tussenfase, daarna komt het eeuwige leven. Dat was ook zo bij de Egyptenaren. Dit komt door angst. Wanneer er een goed leven na de dood is, gaat de angst een beetje weg. We aanvaarden dat we sterven. Een goed leven is een verzekering voor een eeuwig leven.
Iedereen is bezig met het ‘zijn’ en met het nut van ‘zijn’.

We moeten heel ons leven regels volgen. Van kleins af aan moeten we naar school, moeten uren luisteren. Het is elke dag opnieuw hetzelfde. We kijken uit naar het weekend of naar de vakantie maar denken daarbij niet dat eigelijk daarna het weeral hetzelfde zal zijn. En na school, gaan we werken. Dan kijken we uit naar ons pensioen. Maar dat is ook weel niets, want dan zijn we oud en versleten en gaan we dood, dan is het voorbij. We kijken ons leven voorbij.
Het leven is altijd hard werken, heel ons leven lang. Waar zijn we eigelijk mee bezig? Waarom gaan we eigelijk naar school? Werken maakt gewoon deel uit van ons bestaan. En wij zijn dan nog de bevoorrechte groep.
Vb. Mensen die dag in dag uit aan de band in een fabriek staan: ze werken hard, tegen een gering inkomen. Zij moeten hard werk terwijl sommige mensen een uitstappremie krijgen want arbeiders met hun heel leven lang te gaan werken niet kunnen samenkrijgen. Die krijgen geld om te stoppen met werken. Met als gevolg dat bandwerkers andere vragen gaan stellen.

Videofragment: atheïsme en religieus scepticisme
aantal voorbeelden en motivaties

Religie: gelovigen gebruiken systemen om hun leven in te richten.
Toekomische rol van religieuze waarden?
We worden geboren in een sociale context. We kennen onszelf door de relatie met anderen.

Wie gelooft in een kosmos, gelooft dat we deel uit maken van iets groters.
Mythes hebben een stuk waarheid over bepaald aspect van het leven.

Mesopothamië: Anu, de vader van alle goden
China en Japan: geloven in een kosmische orde → de natuur als structuur
(Wordt in vraag gesteld door sceptisisten)
China: ‘Li’: orde, patroon, Chinezen zien in een jade een orde, een structuur
Maar waar komt die vandaan?
Zo is ook hun idee over het leven, ze stellen dat leven met die structuur niet in vraag.
Hebreeuwen: hemel/kosmos is door God geschapen, het bestaat langer dan de logica of filosofie

Wat is het verschil tussen religie en filosofie?
Religie: persoonlijke God, een mysterie in kosmische orde, maar er is geen verklaring waarom God iets wil. Het waarom van de appel bij Adam en Eva stellen is eigelijk tegenspreken van God.
Filosofie: geeft macht om kosmische orde te begrijpen. Volgens Plato is filosofie door de goden geschonken, het helpt ons te begrijpen.

Socrates vraagt zicht af of iets goed is omdat de goden zeggen dat het goed is of de goden zeggen dat iets goed is, omdat het al goed is.

Aquino: kosmische orde bestaat, het doel van het universum is de mens redden.

11e – 12e eeuw: Aristoteles’ werken werden bekend in andere landen, de monotheïsten werden bereikt → een uitdaging voor de Kerk.
Iets kan niet uit het niets komen; Aquino: de 5 wegen om Gods bestaan te bewijzen, bij
nader inzien toonde hij gewoon aan hoe God werkte.
Reactie: afzetten tegen rationalisme van ME → kosmische orde staat buiten de mens; om de mens te ordenen → moderniteit verandert dat: wetenschappelijke revolutie ( = wereld werkt volgens een mechanisme dat door God gemaakt is), maar kunnen we nooit bewijzen.

Copernicus: heliocentrisme
→ Veel hangt af van hoe we dingen zien
Ontdekkingsreizen veranderen perspectieven
Veel denkers keken naar het innerlijke.
Descartes: Interne intellectuele principes, we kunnen de twijfel niet betwijfelen, dus twijfelen is denken, dus denken is bestaan.
Dus God is er, God is almachtig en goed. Ik kan God niet hebben uitgevonden en er moet iets zijn dat mij dat idee heeft gegeven. Dus er bestaat iets: God.

17e – 18e eeuw: vrije denkers: geloof in God en toch rationeel. De kosmische orde is intern. Het heeft geen externe structuur en God zit ook inwendig.

18e eeuw: Kant: orde is gebaseerd op onze waarneming en niet op objectieve eigenschappen. Wij zijn verantwoordelijk voor gedrag. De menselijk wil is de morele wil. Onszelf begrijpen is essentieel. Onze ideeën van god en fout moeten niet ui bewijzen voort komen, maar uit het voelen.

Darwin: Wij zijn verbonden met dieren, door de evolutie.
Gevolg: ander idee van religie
Gevolg: psychologie boekt vooruitgang (psychologie: we hebben religie om controle te hebben over het leven)
→ veel gevolgen op de religieuze wereld

De Verlichting: ziektes konden niet genezen worden door de Kerk; dus wetenschap.

Sciënticisme: natuur kan zichzelf verklaren.

Comte: nieuwe wetenschap: sociologie
Positivisme: als wetenschap zo geweldig is, waarom beschouwen we dan niet alles wetenschappelijk?

Freud: God is een fantasie. Religie is een illusie. Kosmische orde is illusie voor/door de mens uitgevonden. Ookal wordt er een kosmische orde ontdekt, is die dan voor de mens gemaakt?

Darwin natuur evolueert; schepping vs. evolutie (niet per definitie in strijd); Genesis is geen uitleg voor hoe de wereld is ontstaan, maar wel WAAROM de werels is ontstaan, de wetenschap vertelt ons hoe.

Nietzsche: bovennatuurlijke orde is gecreeërd door de mens, God is dood. God is een leugen en het is ook ongeloofwaardig. Religieuze waarden zullen uitsterven.
Hij kondigt het nihilisme aan: all = false. We hebben de wereld om een leugenachtige manier geïnterpreteerd. Mensheid kiest in plaats van het accepteren van een leegte, gekozen voor de vernietiging. Maar volgens Nietzsche zit er meer kracht in filosofie, zelfbeheersing en kunst dan in onderwerping aan anderen.

Existentialisme:
- Atheïstisch existentialisme: mens-zijn heeft geen betekenis, vb. Camus, Nietzsche, Sartre
- Religieus existentialisme

Atheïstisch existentialisme: vergt moed, zeggen niet dat het leven zinloos is, maar dat we die betekenis niet kunnen krijgen door een god maar door liefdevolle relaties.

19e eeuw: Huxley: orde in natuur = duidelijk bestaan van God.
Na Darwin: verwerpt theïsme → haalt agnostisme aan: wetenschap en moraal moeten aan waarden appeleren. Moraal is niet gebaseerd op natuur en niet te verwerpen. Hoe moeten we dan moraal bepalen, als dat niet door religie gaat?

Wetenschap en filosofie: wat je ziet, hangt af van waar je staat.
Religies en overtuigingen zijn heel persoonlijk.

29/01
2. Filosofische antropologie
Ethiek: moraalfilosofie
Waarom aanvaarden we iets aan de ene kant van de wereld maar wordt dat niet aanvaard aan de andere kant van de wereld? Waarom aanvaarden we dingen van vroeger niet meer of omgekeerd? Waar halen we criterie om dingen te aanvaarden of af te wijzen?
Is ons denken logisch? Waarom denken/spreken wij? Wij zijn denkende wezens. Maar weten we de dingen juist? Zijn het illusies? Is het geen droom? Wij kunnen alleen maar denken dat er bepaalde structuur is. We weten dat niet, ons denken is beperkt of de structuur in ons denken is te beperkt. Als we toch alles zouden opvangen, hoe gaan we dat dan verwerken? (→ epistemologie)

Sociale filosofie: in welke mate in de mens een sociaal wezen en waarom?
Politiek filosofie: heeft de mens nood aan bestuur?
Culturele filosofie: hoe leven wij? War is cultuur? Is dat al hetgene wat te onderscheiden is van natuur? We bestuderen ook de taal, hoe gaan we om met taal? Waar zijn de grenzen? Natuur en cultuur kunnen niet zonder elkaar. De mens is ook een stuk natuur.

Videofragment: universums

Er is een reeks universums, die staan vrij en los van elkaar. Twee universums raken elkaar en er ontstaat een oerknal. Gevolg: ons universum is niet het eerste.
Het begin(?): 14 miljard jaar geleden
Atomen ontstaan door opsluiten van elektronen.
Miljoenen jaren geleden: materie begint te groeien en samen te klitten.
Door explosies: meer elementen
Meeste aardse materiën komen voort uit oeroude sterren niet uit oerknal. Er is meer materie die we niet zien, nl. 23%. Dat is een mysterieuze donkere materie. Die bepaalt het sterrenstelsel en clusters en superclusters. De materie is onzichbaar en alleen maar aan te tonen door de zwaartekracht. De beweging van de sterren wordt bijgestuurd door donkere materie. Zonder donkere materie gaan de sterrenstelsels korter bij elkaar bewegen.
De aard van de donkere materie is onbekend.
(Einsteinkruis)
Donkere materie is essentieel bij onstaan. Het universum verdwijnt zoals ze is ontstaan. Ofwel blijft het groeien en stagneert het uiteindelijk ofwel een waarschijnlijkere theorie: blijft maar groeien en wordt het door de immense grootte steeds donkerder en kouder.

Videofragment: Thor Heyerdahl
Wie is Thor Heyerdahl?
Hoe ging hij de hypotheses ondersteunen?

Culturele anthropoloog: Thor Heyerdahl
Hoe zijn mensen in een cultuur gegroeid? Hoe komt er een cultuur?
Heyerdahl zocht bewijzen voor hypotheses. Hij maakte veel bekende reizen, ondermeer de Ra-expedities. Hij had een hypothese dat er Egyptenaren in Zuid-Amerika geraakt waren, nog veel vroeger dan Amerika eigelijk werd ontdekt. Er zijn restanten van de Egyptische cultuur gevonden in Zuid-Amerika. Heyerdahl wou aantonen dan het met de Egyptische vloten mogelijk was om in Zuid-Amerika te raken. Hij bouwde een papyrusvlot (= Kon-Tiki). In het begin hadden hij en de 6 bemanningsleden veel tegenwind en vooral weinig financiële middelen, maar door een persbericht kwam er veel steun en konden ze uiteindelijk vertrekken. Ze missie was geslaagd, na enkele tegenslagen.